Żelbet – młodszy kuzyn betonu
Nazywany nieraz czołowym wynalazkiem XIX wieku, żelbeton jest pokrewnym betonowi budowlanym materiałem kompozytowym. Składa się z połączenia betonu i całej konstrukcji zbrojeniowej lub jednoelementowej stalowej wkładki. Wzmocniony stalą beton staje się bardziej wytrzymały na rozciąganie oraz ściskanie, co znacznie podwyższa nośność konstrukcji. Żelbet jest obecnie powszechnym kompozytem stosowanym w budownictwie, z którego tworzy się całe struktury monolityczne lub poszczególne segmenty konstrukcyjne. Jaka jest historia i zastosowanie żelbetu?
Francuska historia żelbetonu
Żelbet (żelazobeton/żelbeton) ma swoje korzenie we Francji. Zaczęło się od Josepha-Louisa Lambota, który jako pierwszy połączył beton ze zbrojeniem przy budowie barki (1848). Konstrukcja zaprezentowana na paryskiej wystawie w 1855 roku odniosła wielki sukces. Ważną postacią w historii żelbetu jest również Joseph Monier. Francuski ogrodnik stał się pomysłodawcą żelbetonowych donic na kwiaty (1867). To on opatentował doniczki z betonu zbrojonego siatką.
Następnie swoją cegiełkę do popularności młodszego kuzyna betonu dołożył kolejny francuski inżynier – Francois Hennebique – który na początku lat 90. XIX wieku opracował naukowe uzasadnienie zbrojenia tego kompozytu. Jego teoria poszła w świat i w oparciu o nią powstał pierwszy żelbetonowy most w Szwajcarii (1894). W Polsce żelbet kojarzony jest głównie z Marianem Lutosławskim. Był zarówno teoretykiem, jak i praktykiem – jego warszawskie biuro projektowo-konstrukcyjne jako pierwsze przygotowało naukowe opracowanie żelazobetonowych konstrukcji i wdrożyło ich użycie w krajową praktykę budowlaną.
Praktyczne zastosowania żelbetonu
Żelbet jest nie tylko wytrzymały na działania mechaniczne. Znakomicie znosi obciążenia, jest niepalny, plastyczny i da się go w prosty sposób zabezpieczyć przed niszczeniem w wyniku warunków atmosferycznych lub korozji. Ten materiał kompozytowy jest dość uniwersalny, przez co znajduje szerokie zastosowanie w budownictwie – należy do najczęściej używanych materiałów konstrukcyjnych. Żelbet wykorzystuje się zarówno w budownictwie miejskim i infrastrukturze drogowej (mosty, wiadukty), budownictwie przemysłowym, jak i przy stawianiu budynków użytkowych i mieszkalnych.
Formuje się z niego wiele elementów: fundamenty, ściany, stropy. Sprawdzi się również w pomnikach, schodach, balkonach, słupach czy tarasach. Wiele z budowanych obecnie budynków to całe monolity z żelbetu. Młodszy kuzyn betonu odnalazł się również w budownictwie wojskowym – budowano z niego schrony oraz forty.
Jak widać, żelbet ma wiele zalet oraz szereg praktycznych zastosowań. Bardzo szybko dorównał popularnością swojemu młodszemu kuzynowi i zmienił oblicze współczesnego budownictwa.